WYKORZYSTANIE GOSPODARCZE WÓD MORSKICH

7. Środowisko organiczne, połowy.

Morza i oceany stanowią największe środowisko życia na Ziemi. Organizmy głębin oceanicznych przystosowały się nawet do warunków panujących na dnie rowów o głębokości 11.000m.
Ogólnie do środowiska organicznego można zaliczyć:

a) strefa przybrzeżna (litoralna)

Rozciąga się wzdłuż wybrzeży morskich do głębokości 200 m. Dobre naświetlenie wód pozwala na rozwój roślinności, która jest pokarmem dla zwierząt. Część gatunków prowadzi osiadły tryb życia na dnie morskim. Tworzą one tzw. bentos, do którego należą koralowce, gąbki i ukwiały, a także organizmy pełzające, np. małże, ślimaki, oraz zwierzęta pływające – różne gatunki ryb, żółwi morskich i ssaków, nazywane nektonem. W strefie litoralnej żyje również plankton, tj. zwierzęta biernie unoszone przez fale i prądy morskie (plankton to pierwotniaki, drobne skorupiaki i bakterie.

b) strefa morza otwartego (pelagiczna)

Plankton tej strefy jest bardzo bogaty w gatunki – głównie w wodach chłodnych, zasobnych w tlen. Plankton roślinny dostarcza atmosferze dużej ilości tlenu i wspólnie z planktonem zwierzęcym stanowi pożywienie ryb. W strefie pelagicznej występuje duża obfitość gatunków ryb, dużych ssaków (wieloryby, delfiny) i meduz.

c) strefa głębinowa (abisalna)

Rozciąga się na głębokościach poniżej 500 m. Charakteryzuje się brakiem światła, wysokim ciśnieniem, stosunkowo niską temperaturą oraz brakiem ruchu wody. Jest uboga w życie organiczne. Do zwierząt głębinowych należą: głowonogi, gąbki krzemionkowe, szkarłupnie i ryby głębinowe.

Z zasobów morskich obficie korzysta człowiek, dzięki któremu na szeroką skalę rozwinęło się dział gospodarki-  rybołówstwo, polegające na pozyskiwaniu ryb i innych zwierząt, min. skorupiaków i mięczaków (frutti di mare- owoce morza) oraz roślin wodnych w celu spożycia, bądź też dalszego przetwarzania (przemysł rybny). Głównymi akwenami morskimi, wykorzystywanymi do działalności rybackiej to rejony mieszania się wód o różnej temperaturze i zasoleniu. Są to przede wszystkim wody:

• Pacyfiku oblewające Kamczatkę, Japonię i Chiny (zimny prąd morski Oja-siwo spotyka się tutaj z ciepłym Kuro-siwo;
• Oceanu Spokojnego u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej (rejon intensywnego upwellingu, czyli pionowej cyrkulacji mas wody;
• szelfowego Morza Arabskiego i Zatoki Bengalskiej, gdzie kierunek prądów morskich zależy od pory roku;
• zimne wody Antarktyki oraz mórz szelfowych półkuli północnej, w tym Morza Bałtyckiego.

Światowymi potęgami w połowach morskich są (1992): Chiny (15,3% ogólnych połowów), Japonia (8,6%), Peru (7%), Chile (6,6%), Rosja (5,7%) i USA (5,7%).Najwięcej odławia się ryb: śledziowatych (20,8%), dorszowatych (10,7%), makreli (3,4%), natomiast połów skorupiaków i mięczaków stanowi 13,7%. W ostatnich czasach mocno zaangażowana działalność człowieka w rybołówstwie zaczyna wymykać się spod kontroli, spożycie ryb ogromnie wzrasta, zapanowała moda na potrawy z tzw. „owoców morza” mięczaków i skorupiaków, gł.zalicza się do nich:o strygi, krewetki, małże i homary. Należy więc pamiętać o racjonalnym, z ekologicznego punktu widzenia, zagospodarowaniu zasobami morskimi. Populacja wielu gatunków została w takim stopniu ograniczona, że grozi im całkowite wyginięcie. Jednocześnie znaczne ograniczenie ilości osobników pewnych gatunków powoduje nadmierny rozwój innych, co zmienia ekosystem. Nadmierna, niekontrolowana eksploatacja łowisk, określana terminem przełowienia, powoduje ze populacje poławianych gatunków sprowadzają się poniżej poziomu bezpiecznego do ich odtworzenia.
Część morskich osobników została zawarta w Czerwonej Księdze zagrożonego życia Międzynarodowej Ligi Ochrony Przyrody (IUCN). Są to m.in.: tuńczyk błękitnopłetwy, żółtopłetwy, opastun (tuńczyk wielkooki), dorsz atlantycki, rekin, węgorz, morszczuk, halibut atlantycki, halibut grenlandzki, grenadier, gładzica stornia, karmazyn pospolity, karmazyn, mentela, łosoś, krewetki tropikalne, sole.

Przyczyną zagrożenia ich życia jest nie tylko nadmierne przełowienie, ale również zanieczyszczenie środowiska wodnego prowadzące do przeobrażania ekosystemu. Miesięcznik „Środowisko” za jedną z przyczyn degradacji środowiska wodnego uznaje również pozostawiane w morzu sieci rybackie, a także wraki statków. Szczególną uwagę należy zwrócić na Morze Bałtyckie, na dnie którego znajdują się wraki okrętów i statków z okresu II Wojny Światowej. Stają się one niebezpiecznymi bombami ekologicznymi, gdyż rdza przeżera m.in. ich zbiorniki paliwowe i dochodzi często do wycieków.

________________________________________________________________________________________

http://edu.pgi.gov.pl/muzeum/morza/srodowisko_biotyczne.htm

http://www.teberia.pl/news.php?id=1634